Ngày Tăng huyết áp thế giới năm 2024 với chủ đề là “Đo huyết áp đúng - kiểm soát huyết áp tốt - sống khỏe”, nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, tạo sự quan tâm của các cấp, các ngành và toàn thể người dân về phòng, chống tăng huyết áp.

Tăng huyết áp (cao huyết áp) là tình trạng áp lực máu lên thành động mạch tăng cao hơn so với bình thường. Theo Tổ chức Y tế thế giới, chẩn đoán tăng huyết áp khi trị số trung bình qua ít nhất 2 lần đo của huyết áp tâm thu (huyết áp tối đa) lớn hơn hoặc bằng 140mmHg và trị số trung bình của huyết áp tâm trương (huyết áp tối thiểu) lớn hơn hoặc bằng 90 mmHg được xem là tăng huyết áp. Đối với người già, tăng huyết áp phổ biến là tăng huyết áp tối đa đơn thuần tức là chỉ số huyết áp tối đa lớn hơn 160mmHg nhưng huyết áp tối thiểu nhỏ hơn 90mmHg.

Tăng huyết áp là một vấn đề thường gặp trong cộng đồng, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới cứ ba người trưởng thành thì có một người bị tăng huyết áp, cứ 3 người bị tăng huyết áp thì có 1 người không biết mình bị tăng huyết áp. Tăng huyết áp được xem như “Kẻ giết người thầm lặng”, là nguyên nhân chủ yếu gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim và các bệnh tim mạch này đang là nguyên nhân tử vong số một tại Việt Nam, chiếm trên 35% tổng số ca tử vong toàn quốc. Bệnh thường không biểu hiện triệu chứng nên nhiều người chủ quan, lâu ngày dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận.

Theo Thống kê của Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), nước ta hiện có khoảng 17 triệu người bị THA, tức là cứ bốn người trưởng thành thì có một người mắc bệnh THA. Đặc biệt, trong 17 triệu người mắc THA ở cộng đồng thì có tới trên 50% chưa được phát hiện và trên 70% chưa được điều trị. 

Một số yếu tố nguy cơ của bệnh tăng huyết áp

1. Tuổi: nguy cơ tăng huyết áp tăng cùng với tuổi, nhất là ở người từ 45 tuổi trở lên.

2. Thừa cân béo phì: người thừa cân chỉ số khối cơ thể (BMI 23), nam vòng bụng 90, nữ vòng bụng 80cm.

3. Sử dụng rượu bia, thuốc lá làm tăng huyết áp và gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch do tăng huyết áp.

4. Ăn nhiều muối, ít hoa quả.

5. Ít hoạt động thể lực.

6. Căng thẳng tâm lý.

7. Mắc các bệnh mạn tính như: các bệnh về thận, đái tháo đường, rối loạn lipit máu...

8.Yếu tố tiền sử bệnh trong gia đình: nguy cơ tăng huyết áp gia tăng nếu trong gia đình đã có người bị tăng huyết áp.

Trong các yếu tố nguy cơ gây bệnh tăng huyết áp thì tuổi cao, mắc bệnh tiểu đường, béo phì được coi là 3 tâm điểm gây bệnh tăng huyết áp. Tuổi càng cao, thành động mạch bị lão hoá và xơ vữa, làm giảm tính đàn hồi và trở nên cứng hơn. Vì thế, huyết áp tâm thu tăng cao hơn. Khoa học cũng đã chứng minh, tỷ lệ bệnh nhân tiểu đường mắc bệnh tăng huyết áp cao gấp đôi những người không bị tiểu đường. Khi nhiễm cả 2 bệnh trên sẽ làm tăng gấp đôi biến chứng mạch máu và nguy cơ tử vong so với bệnh nhân tăng huyết áp đơn thuần. Với người thừa cân, béo phì cũng làm tăng nhanh huyết áp vì cân nặng có quan hệ khá tương đồng với bệnh tăng huyết áp.

Ngoài ra, rối loạn lipid máu, hút thuốc, ăn mặn, uống nhiều rượu bia, ít vận động, căng thẳng, lo âu quá mức hay tiền sử gia đình có người bị tăng huyết áp cũng là những yếu tố nguy cơ gây bệnh tăng huyết áp.

Dự phòng tăng huyết áp

1. Kiểm tra huyết áp thường xuyên là biện pháp quan trọng để phát hiện sớm tăng huyết áp. Mọi người dân cần thường xuyên kiểm tra huyết áp thông qua khám sức khỏe định kỳ hoặc qua các lần đi khám, kiểm tra sức khỏe tại các cơ sở y tế.

2. Chế độ ăn hợp lý: Giảm ăn mặn (dưới 5g muối/ ngày), tăng cường ăn rau xanh hoa quả tươi, hạn chế thức ăn có nhiều Cholesterol và axit béo no, đảm bảo đủ Kali và các yếu tố vi lượng.

3. Duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số khối của cơ thể (BMI) từ 18,5 đến 22,9, duy trì vòng bụng dưới 90cm ở nam và dưới 80cm ở nữ. Tích cực giảm cân (nếu quá cân).

4. Hạn chế uống rượu bia, không hút thuốc lá hoặc thuốc lào.

5. Tăng cường hoạt động thể lực ở mức thích hợp, tập thể dục, đi bộ, đi xe đạp hoặc vận động ở mức độ vừa phải, đều đặn khoảng 30 - 60 phút mỗi ngày.

6. Tránh lo âu căng thẳng thần kinh, cần chú ý đến việc thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý, tránh bị lạnh đột ngột.

Bên cạnh áp dụng các biện pháp tích cực thay đổi lối sống như trên, những bệnh nhân bị tăng huyết áp cần được theo dõi, quản lý bệnh lâu dài và điều trị theo hướng dẫn của thầy thuốc để giảm bớt các nguy cơ xảy ra biến chứng và duy trì mức huyết áp hợp lý